قنات قصه گناباد به عنوان یکی از پدیده های شگفت انگیز دست ساخته انسان در طول تاریخ و نمادی از هم نوایی بشر با طبیعت توجه بسیاری از مورخان و پژوهشگران را به خود جلب کرده است. قنات قصبه بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین قنات جهانمربوط به ۲۵۰۰تا ۲۷۰۰ سال پیش و تنها اثر پیشنهاد شده خراسان بزرگ به سازمان جهانی یونسکو برای ثبت است که در شهر گناباددر جنوب خراسان رضویواقع شده است.
قنات قصبه گناباد در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگیبا شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی ایرانبه ثبت رسید.
قنات قصبه گناباد که شاهکارهای آبی جهان است،و از دو رشته اصلی و شش شاخه فرعی تشکیل شده‌است و مادرچاه آن در دامنه شمالی سیاه کوه و مظهر کنونی قنات در جنوب محله معروف به قصبه شهر (کوی شرقی) قرار دارد. طول این قنات بیش از ۳۳ کیلومتر استو عمق مادرچاه اصلی در انتهای رشته «دولاب نو» با توجه به شیب زمین حدود ۳۰۰متر (۵+-) و میزان آب دهی آن بیش از ۱۳۰ لیتر در ثانیه‌است.
این قنات از میانه اراضی کوی شرقی گناباد از محلی معروف به «برج علی ضامن» در داخل رسوب های ریزدانه آغاز شده و از هفت کانال متصل به هم شکل گرفته است. بر اساس آخرین مطالعات طول این قنات 33113 متر و تعداد چاه های آن متجاوز از 470 حلقه و عمق مادر چاه آن نیز حدوداً 280 تا 300 متر است. ناصرخسرو قبادیانی نخستین کسی است که در سفرنامه اش به توصیف این قنات پرداخته و عمق چاه آن را هفتصد گز و طول آن را چهار فرسنگ ذکر نموده و آن را نیز به کیسخرو نسبت داده است. ظاهراً وی از کنار طولانی ترین رشته انشعابی این قنات به نام دولاب نو عبور نموده است. فضای داخلی قنات دارای کانال ها و تونل های اعجاب انگیزی است که با بررسی های انجام یافته بر روی آن حفره هایی مشخص شده، ظاهراً این قسمت ها برای قرار دادن چراغ و پیه سوز و وسایل روشنایی به کار می رفته است. در حال حاضر میزان آبدهی این قنات 150 لیتر در ثانیه است. این پدیده می تواند با ارائه طرح مناسب به مکان توریستی بسیار جذاب و دیدنی تبدیل شود. قطعه سفال های پراکنده در اطراف دهانه چاه ها حاکی از این است که رشته قصبه در واقع کانال اولیه اصلی قنات گناباد بوده که در زمان هخامنشیان حفر شده و در پی آن رشته های دیگر در مواقع خشکسالی ایجاد شده است. قنات قصبه گناباد به لحاظ موقعیت و قدمت آن یکی از بهترین مکان‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود و هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. مظهر این قنات در خیابان ناصر خسرو شهر گناباد قرار دارد.
مطالب مرتبط:
خانی
۷ ارديبهشت ۹۷، ۱۳:۰۳
