امامزاده یحیی (ع) کمر زیارت گناباد

موقعیت جغرافیایی:

زیارتگاه امامزاده ابراهیم بن موسی بن جعفر(ع) در موقعیت کوهستانی غرب گناباد پس از عبور از پاسگاه شهید سالاری و به فاصله 10 کیلومتری جاده آسفالته و در قله کوه جیز یا ترشیز واقع شده است و از پای کوه تا مرقد امامزاده 472 پله کوچک و بزرگ را باید عبور نمود تا به ارتفاع دو هزار متری از سطح دریا رسید. در دو طرف این پله ها، درختان پسته کوهی و گز به چشم می خورد. عامه مردم شهر گناباد، محولات و جاهای دیگر در اطراف بقعه به این امامزاده عقیده کامل دارند و برای زیارت بدانجا می روند و کرامات و خوارق عادات هم نسبت می دهند، و نذرهایی هم می کنند و گوسفند برای قربانی در آنجا می برند و تقسیم می کنند و مخصوصاً گوسفندداران خیلی بدانجا اعتقاد دارند و حتی به قرار مسموع از نیشابور و سرخس هم چوپانان برای زیارت بدانجا می آیند و برای معالجه گوسفندان خود از چشمه آبی که در پایین قبر واقع است کوزه ای آب نموده و با خود می برند. ساختمان بقعه که در گذشته تنها سنگ چین بود، در دو دهه ی قبل با همت افراد خیر، به صورت دو اتاق تو در تو ساخته شده که اتاق اول آن را مردق امامزاده تشکیل می دهد و به ابعاد 7×6 متر است و در آن از جانب شمال باز می شود. اتاق کوچکی در قسمت مشرق قرار دارد که ابعاد آن 2×3 متر است. در وسط اتاق مرقد ضریح بسیار جالبی با استفاده از آلومینیوم و با شبکه های چوبی و طرح ضریح های اصفهان ساخته و بر روی قبر نصب است و ابعاد آن 1/80×2/20 متر می باشد. داخل این ضریح، ضریح آهنی کوچکی قرار دارد. ایوان بقعه که رو به شمال است. صحن کوچکی به مساحت 150 متر با تسطیح کوه پدید آورده اند و در شرق آن نیز یک فضای صد متری تعبیه کرده اند. طرح جامع توسعه ی بقعه در حال اجراست و در سال 1370 راه پله بقعه ساخته و در سال 1383 جاده ی آن آسفالت شده. زائرسار در سه طبقه با 700 متر زیر بنا، و سالنی به مساحت دویست متر و یک سالن دیگر به مساحت چهار صد مر توسط افراد خیر ساخته شده که با این حال چون غیراصولی بوده، اما باز هم نیاز بقعه را برطرف ننموده است. درباره شخصیت مدفون در این بقعه نظریات مختلفی وجود دارد: برخی او را از فرزندان حضرت سجاد (علیه السلام) می دانند و نیز گفته شده که او یحیی فرزند محمد بن موسی بن جعفر (علیه السلام) بوده است. جمعی او را از علویین و از ملاذمین امامزاده محمد فرزند حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) دانسته اند که مرقد ایشان در کاخک می باشد و از دیرباز مورد توجه مردم گناباد و منطقه بوده است. چون قبر این امامزاده در نزدیک ارتفاع کوه واقع شده از این رو به کمر زیارت معروف گردیده است. این محل را «چاه مزار» هم می نامند. درویش ژولیده کرمانی به نام رمضان و معروف به ملنگ نیز مجاور آنجا به عنوان خادم بود که بسیار با ایمان و یک نوع حالت جذبه داشت و بعداً به بیدخت آمده خدمت حضرت آقای صالح علیشاه در طریقت نعمت اللهیه وارد شد. مردم بدو نیز علاقه و عقیده کاملی داشتند، و در جمادی الاولی 1369 قمری در بیدخت با حال و جذبه و با اراده و تصریح به مرگ خود به اختیار خوابیده و جان را به جانان تسلیم نمود و در صحن مزار بیدخت مدفون گردید و اکنون فرزندش به نام غلامرضا به جای پدر در آنجا مجاور و به نام خدمت در کمر زیارت سکونت دارد. به قرار مسموع در آن محل مار بسیار است؛ ولی چون مردم آنجا را مقدس می دانند اقدام به کشتن مارها نمی کنند از این رو مارها هم به کسی صدمه نمی رسانند.

شرح حال:

درباره شخصیت مدفون در این بقعه نظریات مختلفی وجود دارد: برخی او را از فرزندان حضرت سجاد (علیه السلام) می دانند و نیز گفته شده که او یحیی فرزند محمد بن موسی بن جعفر (علیه السلام) بوده است. جمعی او را از علویین و از ملاذمین امامزاده محمد فرزند حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) دانسته اند که مرقد ایشان در کاخک می باشد و از دیرباز مورد توجه مردم گناباد و منطقه بوده است. چون قبر این امامزاده در نزدیک ارتفاع کوه واقع شده از این رو به کمر زیارت معروف گردیده است. این محل را «چاه مزار» هم می نامند. درویش ژولیده کرمانی به نام رمضان و معروف به ملنگ نیز مجاور آنجا به عنوان خادم بود که بسیار با ایمان و یک نوع حالت جذبه داشت و بعداً به بیدخت آمده خدمت حضرت آقای صالح علیشاه در طریقت نعمت اللهیه وارد شد. مردم بدو نیز علاقه و عقیده کاملی داشتند، و در جمادی الاولی 1369 قمری در بیدخت با حال و جذبه و با اراده و تصریح به مرگ خود به اختیار خوابیده و جان را به جانان تسلیم نمود و در صحن مزار بیدخت مدفون گردید و اکنون فرزندش به نام غلامرضا به جای پدر در آنجا مجاور و به نام خدمت در کمر زیارت سکونت دارد. به قرار مسموع در آن محل مار بسیار است؛ ولی چون مردم آنجا را مقدس می دانند اقدام به کشتن مارها نمی کنند از این رو مارها هم به کسی صدمه نمی رسانند.

سلطان حسین تابنده در خصوص این زیارتگاه مى‏نویسد:

«دیگر از جاهایى که سابقه تاریخى براى مردم دارد محل معروف به «کمر زیارت» مى‏باشد که آن را چاه مزار هم گویند و از زمان‏هاى قدیم مورد توجّه عالیه مردم گناباد بوده و اثر تاریخى آن فقط یک قبر است که در بالاى کوه واقع شده. مردم بدان جا اعتقاد کامل دارند، و چون در نزدیک ارتفاع کوه واقع شده از این رو به کمر زیارت معروف گردیده است. این محل در یکى از کوه‏هاى طرف مغرب گناباد و در بیست و سه کیلومترى غرب عمرانى واقع شده است. نام این کوه و کوه‏هاى نزدیک آن به طورى که آقاى حاج شیخ محمّد حسین صدر افصحى بیلندى نقل از کتابى که نام آن را تاریخ رخى مى‏گفتند کوه جیز به کسر جیم بوده که شهر آباد کوچکى به نام میمند داراى شش هزار نفوس و چندین مسجد و چند هزار باغ در دامنه آن واقع شده بوده، و به طورى که ایشان اظهار مى‏داشتند احمد بن حسن میمندى وزیر سلطان محمّد غزنوى اهل آنجا بوده. ولى نگارنده با جستجوى زیادى که کرده‏ام این کتاب را پیدا نکرده و ندیده‏ام و در کتب فرهنگ فارسى هم نام جیز ذکر نشده است، دربارة شخصى هم که در آنجا مدفون است، مدرک تاریخى به نظر نگارنده نرسید و به طورى که آقاى حاج سیّد مهدى عبادى که از فضلا و وعاظ معروف گناباد مى‏باشند استماع شده و ایشان از مرحوم کربلایى ملا عبّاس شمس الذاکرین دلویکى نقل نموده‏اند،

یکى از فرزندان حضرت سجاد (ع)  در آنجا مدفون مى‏باشد و آن مرحوم آن را مستند به مدرک ذکر نموده بوده و آقاى صدر افصحى از یکى از وعاظ گناباد او را ابراهیم بن موسى بن جعفر ذکر کرده‏اند، و بعض دیگر از فضلاى گناباد نام او را یحیى فرزند محمّد بن موسى بن جعفر ‰ گفته‏اند، و بعضى هم احتمال مى‏دهند که از علویین ملازمین امامزاده محمّد فرزند حضرت موسى بن جعفر ‰ که در کاخک مدفون است بوده که پس از
حرکت ایشان با همراهان از طرف ترشیز به گناباد در آنجا وفات یافته و مدفون شده باشد، ولى هیچ کدام مبتنى بر مدرک معتبرى نیست.

این قبر در قسمت بالاى کوه واقع شده و قبلاً فقط مقدار زیادى سنگ روى آن انباشته بوده و ساختمان نداشته، چندى قبل به همّت جمعى از مردان نیکوکار و معتقد گناباد به ساختمانى در آنجا که دیوارهاى آن از آجر و مستحکم است اقدام شده، ولى هنوز به پایان نرسیده و در نظر دارند سقف آن را با تیر آهن بپوشانند.

عامه مردم گناباد و محولات و بلکه جاهاى دیگر در اطراف بدان جا عقیده کامل دارند و براى زیارت مى‏روند و کرامات و خوارق عادات هم نسبت مى‏دهند، و نذرهایى هم مى‏کنند و گوسفند براى قربانى در آنجا مى‏برند و تقسیم مى‏کنند و مخصوصاً گوسفندان داران خیلى بدان جا اعتقاد دارند و
حتى به قرار مسموع از نیشابور و سرخس هم چوپانان براى زیارت بدان جا مى‏آیند و براى معالجه گوسفندان خود از چشمه آبى که در پایین قبر واقع است کوزه‏اى آب نموده با خود مى‏برند.

آدرس: پاسگاه شهید سالاری، جاده مواصلاتی گناباد-یونسی، بعد از طی مسافت 5 کیلومتری از جاده گناباد-یونسی با ورود به اولین بریدگی در سمت چپ جاده که آسفالته می باشد و بعد از گذراندن حدود 10 گیلومتر شما به زیارتگاه امامزاده یحیی (ع) خواهید رسید.

موقعیت زیارتگاه امامزاده  ابراهیم بن موسی بن جعفر(ع) بر روی نقشه

مطالب مرتبط: