کتاب ده هزار میل در ایران یا سفرنامه ژنرال سرپرسی سایکس، شرح سفر یک ژنرال انگلیسی است که احتمالا در سال 1900 میلادی انجام گرفته و در فصل 34 و 35 کتاب به جنوب خراسان اشاراتی دارد و در دو قسمت از کتاب خود در مورد گناباد نیز مطالبی را نوشته که مختصراً بیان می گردد.
وی در مورد گناباد نوشته است که: " پس از طی چند ریگستان به بیمرغ رسیدیم که آن نقطه و جنگل و اکثر دهات دیگر این ناحیه وقف آستانه مشهد است. خط سیر ما اینک تقریبا به سمت مغرب ادامه داشته و بعد از قطع چند دره و ماهوری که مستور از ریگ بود منظره بدیع زیبای جلگه گناباد و اولین قلعه واقع در 16 میلی بیمرغ پدیدار شد و طولی نکشید به بیدخت رسیدیم ... ".
وی در مورد بیدخت نیز می نویسد که : " این محل از جهت اینکه اقامتگاه یکی از مرشدهای ایران می باشد کسب اشتهار نموده است. نام او حاج ملا سلطانعلی و حدود 60 سال از عمر او گذشته است و مشارالیه یک باب مدرسه عالی در این محل بنا کرده و درآنجا بتدریس و مباحثه اشتغال دارد. بیدخت یعنی بلده کوچک این محل که ضمیمه قلمرو حکومت طبس می باشد در حدود هشت هزار جمعیت و بازار کوچکی دارد از امتعه مخصوص این خطه ظروف سفالی است... جلگه گناباد در دامنه رشته جبال مهمی واقع شده که از جنوب شرقی بهشمال غربی امتداد دارد. رشته مزبور در این قسمت از خاک ایران جاده نسبتا مرتفعی را که مسیر ما بود از صحرا لم یزرع لوت یعنی خط سیر آتیه ما منفصل می سازد و در طرف مغرب نیز با قسمت شمالی همین بیابان تقاطع می کند ".
وی در مورد بخش های جنوبی شهرستان نیز گفته : " برای اطلاع کامل از اوضاع این حدود و ثبت اسامی قراء و قصاب آن در نقشه های جغرافیایی خود به سمت گدار گود حرکت کردم که شش هزاروهشتصد پا ارتفاع آن است کوه های مجاور سه گدار دارد که یکی موسوم به گدار درخت بنه است و به کاخ ]کاخک[ منتهی می شود و دیگری گدار سلیمانی است که سربه راست تر و سهل العبور تر می باشد و سومی گدار عباس آباد است که به خواف می رود من بر فراز هر سه گدار مورد گفتگو رفتم تا از دور کاخ و گناباد را مشاهده نمایم. از بالای گدار ها جبالی که مشهد را از تربت جدا می کند از مسافت خیلی بعید در میان مه غلیظی پدیدرا می شود ... .
ولی زوار خراسان برای زیارت امامزاده کاخ گدار درخت بنه را انتخاب را ترجیح می دهند ... ".
منبع: مجتبوی، سید حسین، 1374 ( جغرافیای تاریخی گناباد )، مشهد : انتشارات مرندیز ، 1374.
مطالب مرتبط:
عالی
۲۳ ارديبهشت ۹۸، ۰۹:۳۴
