نخستین شبی است که در آن مردم فصل پاییز را پشت سر گذاشته و می خواهند با چهره غمانگیز زمستان روبرو شوند، وقتی است که میوه های متنوع تابستان و پاییز به اتمام رسیده و جز معدودی از آنها باقی نمانده است.
از این گذشته شب چله بلند ترین شب سال است و در این شب نه تنها زود خفتن جایز نیست بلکه گزراندن چنین شبی بی تنقلات هم روا نمی باشد، از این رو از قدیم در خانواده های ایرانی رسم شده است که در این شب اقسام میوه و تنقلات را تهیه کرده و به خانه ببرند و دور هم جمع شوند و ضمن گفت و شنود های خانوادگی از اقسام مختف میوه به خصوص هندوانه مختصری میل کنند تا هم از خواص آنها بهره مند گردند و هم با آن وداع گویند. در کنار این شادی و سرور مراسم کف زنی نیز اجرا می شود. بدین صورت که گیاه بیخ را پس از تهیه پوست کرده و تمیز می کنند. بعد با آب خوب می جوشانند. سپس اب آن را داخل تقار (طرفی سفالی) می ریزند و با دسته گز ( وسیله ای که ازچند شاخه نی یا ترکه هایی از درخت گز صحرایی درست می شود) این آب را هم می زنند. هر چه این مایع بیشتر هم زده شود کف بیشتری می کند. همزدن را تا زمانی ادامه می دهند که کف به حجم نهایی خود رسیده باشد و دسته گز را در قسمت میانی ظرف عمود کرده و رها می کنند. خارج نشدن دسته گز از حالت عمودی و نیفتادن آن نشان دهنده آماده شدن کف جهت پذیرایی است. قبل از سرو کردن آن مقداری گلاب و شکر یا شیره انگور و یا عصاره زعفران درون آن می ریزند که به کف زنگ و طعم دهد.
منابع: صغیر، علیرضا ، ١٣۶۵ ( گناباد مهد اسطوره و هنر) مشهد : انتشارات مرندیز ، ١٣٩۴.
مطالب مرتبط:
محمدی
۱۷ ارديبهشت ۹۸، ۱۰:۳۱
